🎤 Neyi anlamaya çalışıyoruz? Arabesk rap'in popülaritesinin nedenini. Duende'de Müjde Yazıcı Ergin'in hazırladığı arabesk rap dosyasından <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/cografya-kederindir-arabesk-rap-dosyasi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">okuyoruz</a>.🐟 Ne yiyoruz? apéro tarif'te J. Kenji López-Alt'ın reçetesiyle Kanton tarzı buharda pişmiş <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/kanton-tarzi-buharda-pismis-balik-14" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">balık</a>.📚 Ne okuyoruz? Aposto Kitap'ta Soner Can'ın Çember Apartmanı'nın yazarı Defne Suman'la <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/defne-suman-kentlerin-cozulus-hikayelerini-anlatmayi-seviyorum" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyleşisini</a>.

Aposto Gündem

Çağdaş edebiyatımızın en kendine özgü yazarlarından Defne Suman'ın içindeki gezginin ısrarlı suflesiyle çocukluk hayallerinin peşine düşmesi, tüm hayatını belirlemiş. Ancak dünyanın dört bir yanını gezip hayat görgüsünün üzerine katmanlar eklese de o, bu dilin, bu toprağın ve bu denizlerin kahramanlarının yazarı.&nbsp;Suman'ın romanlarında hüzünleri ve acılarıyla ete kemiğe büründürdüğü birçok karakterle tanışırsınız. Bir yandan da yüzünüze hafif bir Ege ve Marmara serinliği çarpar, buna sakın şaşırmayın. Bu da çoklukla iki kadim kent, İstanbul ile Atina arasında yaşamaktan, o antik denizin farklı yakalarına gölgesini düşürüyor olmaktan kaynaklanan bir şeydir.Bu söyleşiyi o bir kez daha Hindistan yollarına düşmeden hemen önce yaptık. Jaipur'daki edebiyat festivali kapsamında bu dilin, bu toprakların sözünü ve sözcülüğünü başarıyla üstlenmesini sosyal medya hesaplarından oradaymış gibi izledim.&nbsp;Sorularıma verdiği güzel cevaplardan önce, kendisine dair bazı bilgileri paylaşmak doğru olacak.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yoganın izinde bir hayat</h2>Kitap okumanın eşsiz keyfini çok küçük yaşlarda keşfeden Defne Suman, ilk jurnalini armağan eden annesi sayesinde belki, edebiyatı sırdaşı ve dostu bellemiş. Doğu Ekspresi’nin son durağı olan İstanbul'da doğduğu, Doğu ile Batı'nın tam orta yerinde büyüdüğü için en büyük çocukluk düşüymüş, her iki dünyayı da gezmek ve uzak memleketlerde mesken tutmak. Öyle de yapmış zaten.Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji bölümünden mezun olduğunda heybesine feminist kuramdan oryantalizme, sömürgecilikten postmodernizme pek çok konuda edindiği bilgileri koymuş. Uzunca bir "Ben ne yapacağım" kararsızlığından sonra 28 yaşında sırt çantasıyla düşmüş yollara. Dümeni önce Tayland’a kırmış. Ardından yol boyunca imkanlarının el verdiği ve gidebildiği her yeri dolaşmış. Tayland'da eğitimini aldığı yoga, hayat mottosunun belirleyicisi olmuş, bu deneyimleri kitaplarına da yansıtmış.Çember Apartmanı'na dair sohbetimizde şöyle bir değindiğimiz güzelim İzmir'in uğradığı büyük tahribatı anlattığı romanı Emanet Zaman'ın yanı sıra Yunancadan Malayalam'a, Norveçceden Farsçaya kadar pek çok farklı dile tercüme edilen Saklambaç, Kahvaltı Sofrası, Yağmurdan Sonra, Yaz Sıcağı, İnsanlık Hali, Yitik Ülke&nbsp;ve Evden Kaçmanın Yolları gibi eserleri var Defne Suman'ın.&nbsp;Kendisiyle İstanbul ile Atina'yı, biri küçük, biri büyük iki denizden yansıyanları, iyiliği, kötülüğü, eğrisiyle doğrusuyla aşkı, acıtan, utandıran kimi tarihî olayları, dünyanın pek de hayra yoramayacağımız gidişatını konuştuk. Azar azar, yormadan ve yorulmadan bütün sözleri tüketmek de istemedik.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eski İstanbul’un hayaleti Beyoğlu’nda gezinmekte</h2>Çember Apartmanı, buram buram İstanbul kokan bir roman. Bizim romanların büyük bir çoğunluğunda olaylar İstanbul'da yaşanır. Bir yazar olarak ondan yeterince yararlanabildiniz mi?Sorunuzun son bölümünden başlayayım yanıtlamaya. Dünyanın 25 diline tercüme edilmiş romanım Emanet Zaman, İzmir’de geçer. 1905 yılında İzmir Pasaport iskelesinde açılır ve 1922’de aynı yerde sona erer. Tarihî şehirler, Osmanlı liman kentleri, İstanbul, İzmir, Lefkoşa, Trabzon gibi bir zamanlar kozmopolit nüfusları barındırmış, yüreğinde harmanlamış kentlerin çözülüş hikayelerini yazmayı seviyorum. Tarihin izleri İzmir’de Büyük Yangın ve onu izleyen yıkımlarla silinmiş olduğu için eski binalara sıklıkla rastlayamıyoruz (Trabzon’daki belleğin silinişi İzmir’den de beter- orada tam bir format atılmış) ama İstanbul’da yaşayan binalar aracılığıyla biz bir zamanlar orada yaşamış Rumları, Ermenileri, Levantenleri, Yahudileri hissedebiliyoruz.&nbsp;Eski İstanbul’un hayaleti Beyoğlu’nun üzerinde hâlâ geziniyor. Bu hayaletin silik soluk konturlarını ortaya çıkarmayı, o titrek resmi netleştirmeyi, ortaya çıkarmayı seviyorum. Herkesin bildiği ama unuttuğu bir rüyayı anlatır gibi hissediyorum kendimi bunu yaparken.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atina, İstanbul'un 90'larda yaşayan versiyonu</h2>Bir zamanlar, bin bir acılarla canından, malından mülkünden, geçmişinden edilen&nbsp;Çember Apartmanı&nbsp;sakinlerinin anısına soruyorum: Ege'nin öte yakasından denize bakmakla İstanbul'dan denize bakmak arasında fark var mı?&nbsp;Atina benim gençliğimin geçtiği İstanbul’a benziyor. Arkadaşlarım da Atina’ya gelip gittikçe "Aaa burası hâlâ 90’lı yıllarda yaşıyor" diyorlar. Genç bir şehir aslında. Canlı, özgür, anarşist, underground bir genç nüfusu var. Kadınlar özgür. Sabahlara kadar kafeler, barlar, lokantalar açık. Neşeli bir kent. Işıklı ama yüzeysel bir neşe değil bu. Fazla tüketme meraklısı değil insanlar. Alışveriş merkezleri çok az ve şehrin dışında. Otomobiller küçük ve eski. Kitap okunuyor, tiyatrolara gidiliyor.&nbsp;İstanbul’da da benzer şeyler yaşanıyor ama kalabalığın içinde o küçük kesim eriyor. Burada hâlâ orta sınıf var, bu da gerçekten günlük hayattaki etkileşimi belirliyor.&nbsp;İstanbul’dan kovulan Rumlar artık yaşlılar. Birbirlerine yakın oturuyorlar. Denize yakın semtlerde. Merkezdeki Atinalılar ile kaynaşmıyorlar. İstanbul’u hatırlayacakları etkinliklere gidiyorlar. Daima yüzlerinde bir hasret ve yüreklerinde bir burukluk ile yaşıyorlar. Onları ziyarete gidiyorum bazen. Atina ile İstanbul arasında bir arafta, belleklerdeki bir hayal kentinde yaşıyorlarmış gibi geliyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aşk gençlerin tekelinde bir duygu mudur?</h2>Çember Apartmanı'nın yaşını başını almış Periklis'i, iki farklı nedenle gençliğini arzuluyor ve hayata "aşk"la veda etmek istiyor. Böyle uçlarda bir aşkı kurgularken zorlandığınız zamanlar oldu mu?Bu kitaba başladığımda aşk üzerine düşünüyordum. Aşk neden gençliğe ait bir duygu diye düşünülür? Hormonların etkisi yüzünden mi? Kadın ve erkek vücudundan üreme hormonları çekilirken aşk ihtimali kalmaz mı? Bu gibi şeyleri düşünürken 75 yaşındaki bir karakterin âşık olduğu bir kurguya karar verdim. Daha doğrusu Periklis’in o apartmanda yaşadığını biliyordum. Leyla’nın da oraya taşınacağını biliyordum ama Periklis’in Leyla’ya âşık olması hesapta yoktu. Olaylar öyle gelişti. Ben de müdahale etmedim.&nbsp;Aşk sorgulaması vücuttan ötelere uzandığında yaratıcılığa varıyor.&nbsp;Cinsellik de yaratıcı bir eylem değil mi özünde? Bir insan yaratmak üzere iki insan biraraya geliyor. İlksel işlev olarak diyorum. Her sevişen bir bebek yaratmak için sevişiyor gibi anlaşılmasın bu söylediğim. Ama genetik zincirin bir ucunda böyle bir şartlanma kaydı da var. Peki iki insanın beraberliğinden bir üçüncü insan değil de bir eser çıkarsa ortaya, bir kitap yazılırsa, yaratıcılığın ırmakları bu yönde akmaya başlarsa biz buna aşk diyebilir miyiz? Aşkın tüm marazları böyle bir ilişkide de ortaya çıkmaz mı? Sahiplenme, kıskançlık, beklemek, beraber olmanın hazzı, önem krizi, seni dünyada sadece tek bir kişinin anlayacağına inanmak, terk edilme korkusu, sonsuz bir yitirme hissi… İşte bunların hepsini Periklis’in yaşamasını istedim.&nbsp;Periklis aşkı bilen, yaşını başını almış bir erkek. Kendi duygularının sorumluluğunu alabildiği için tüm bunları, aşkı, tek başına yaşayıp onu yaratıcılığın limanına ustalıkla sokabiliyor.&nbsp;Okurların çoğu bu aşkı benim burada anlattığım gibi anladı. Kimisi hoşlanmadı yaşlı bir adamın genç bir kadına âşık olmasından. Almanya’daki editörüm okurların bu ilişkiden hoşlanmayacağını öne sürdüğü için kitabı basmayı şimdilik rafa kaldırdı. İngiliz editörüm, arzu sahnelerinin sayısını azaltmamızı önerdi. Buralarda zorlandım en çok. Böyle bir aşkın meşruluğunu sorgulayan aşırı siyaseten doğrucu kesimlerin tereddütlerinden diyelim…İnsan hangi ülkede olursa olsun kendine otosansür uygulamaya kalkışıyor. Arkasında ne var bunu? Korku. "Partnerim okur da hakkımda olumsuz bir düşünceye kapılır mı" korkusu da otosansür getiriyor, "Bu konular çok yazıldı, ağızlarda sakız oldu" çekincesi de otosansür getiriyor, "Bu yazdıklarımı sakıncalı bulup beni içeri atarlar mı" korkusu da otosansür getiriyor. Korku, yaratıcılığın karşısına duvar gibi dikiliyor. Bu yüzden benim genç yazarlara tavsiyem kimse okumayacakmış gibi ilk taslağı yazıp bitirmek.Yazar bir hikayeyi anlatmak istiyorsa, o hikaye içinde kaynayıp duruyorsa onu korku ve arzularından bağımsız bir biçimde kağıda dökmeli.&nbsp;Yazmanın zevkli kısmı bu: Sanki kimse okumayacakmış gibi, bir rüyayı hatırlamaya çalışır gibi, beynin ulaşılmayan parçalarında saklı bir dünyayı yavaş yavaş ortaya çıkartmak. Arkeolojik bir kazı gibi. Sonra güvendiğimiz dostlara, okurlara, editöre gösterebiliriz yazdığımızı. Baskıcı bir rejimde yaşıyorsak ve bir öykü yüzünden başımız derde girecekse belki sivri kısımları flu bir hâle getirerek, mizah ile, metafor ile ince bir tül atabiliriz üzerinde. Edebiyat bir manifesto yazmak değildir ki zaten. Edebiyat diğer sanat dallarında olduğu gibi bir şeyi başka bir şeyle anlatabilme becerisidir. Son derece ilgisiz bir aşk hikayesi bir diktatörü eleştiriyor olabilir. Bunu ustalıkla yapabilenler dünyanın en iyi yazarlarıdır bence. &nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyanın insan eliyle yaratılmış ciddi dertleri var</h2>Romanda Leyla,&nbsp;"... Ailemin ikiyüzlülüğüne tahammül edememiştim. O zamanlar dünyanın ikiyüzlülük üzerine kurulduğunu bilmiyordum..." diye yakınıyordu. Kötülüğün aileden başladığı bir varoluşta geleceğe, insana ve özellikle bu coğrafyaya dair umut besliyor musunuz?Dünya artık çok küçüldü. Sınırlarımızı yaşadığımız coğrafyalar üzerinden düşünmek yanıltıcı. Çin ile Vietnam arasındaki bir gerginlik bizim günlük hayatımızı etkileyebiliyor. O yüzden bizim coğrafyaya özel dertler diye bir şey olduğuna inanmıyorum. Global dertlerimiz var. Bunun en başında da iklim felaketi geliyor. Bu felaket geleceğimizi yakıyor. Artık belli oldu ki gezegen yanacak. Geleceğin ana teması bu. Böyle bir gelecek için umutlu sözler söylemek zor. Son derece yıkıcı, bencil, istilacı bir tür olan insan belki kendi sonunu getiriyordur. İnsan türü gezegenden el ayak çekerse tabiatın nihayetinde dengesini bulabileceğini düşünüyorum. Umuda dair söyleyeceğim tek şey bu olabilir. Bu fikirden hareketle Yağmur’dan Sonra&nbsp;adlı bir kısa bir roman yazmıştım. O da korona günlerinde çıktı.&nbsp;Çember Apartmanı'nın güncel akışı pandemi günlerine rastlıyor. Ben biliyorum ki birçok yazar ve sanatçı dostum için zihinde ciddi bir kırılma yaratan süreçti salgın günleri. Sizde etkisi nasıl oldu?Ben MS hastası eşime baktığım için zaten vaktimin çoğunu evde geçiriyorum. Zaten bir hastalığın sınırladığı yaşamımıza yeni bir hastalığın girmesi bizi fazla etkilemedi doğrusunu isterseniz. Günlük düzenimizde hemen hemen hiçbir değişiklik olmadı. Hatta benim uzun zamandır katılmak istediğim ama eşimi uzun süre bırakamadığım etkinlikler çevrimiçi mecralara taşınınca hayatıma bir parça renk bile geldi o sırada. Elbette ürktük. Eve uzun süre hiç kimseyi almadık. İyice yalnızlaştık. Ben bu zaman içinde üç kitap yazdım, bir de derleme hazırladım.&nbsp;

Aposto Kitap

Son romanı "Çember Apartmanı"nda sıradışı ama güçlü bir aşkı, yakın tarihimizden özel bir dönemi arka plana alarak anlatan Defne Suman "Tarihî şehirler, Osmanlı liman kentleri, İstanbul, İzmir, Lefkoşa, Trabzon gibi bir zamanlar kozmopolit nüfusları barındırmış, yüreğinde harmanlamış kentlerin çözülüş hikayelerini yazmayı seviyorum" diyor.

Defne Suman: Kentlerin çözülüş hikayelerini anlatmayı seviyorum

• 2023 Vedat Türkali Edebiyat Ödülleri’nde 10’ar kitaplık uzun listeler duyuruldu. 5 farklı kategoride 50 adayın yarıştığı organizasyonun kısa listeleri 13 Eylül’de açıklanacak, yarışma sonuçları ve kazananlar 3 Ekim’de ilan edilecek.Roman kategorisinin uzun listesinde Annem Gittiğinden Beri Çiçek Ekmiyoruz Bahçeye (Mustafa Orman), Ben, Nefise (Berna Kumaş Sipahi), Bir Kış Yolculuğu (Şükran Yiğit), Çember Apartmanı (Defne Suman), Dünyanın Orta Yeri (Aysun Kara), Pinana (Ayşe Başak Kaban), Sene 84 (Devrim Alkış), Silinmiş Sahneler (Hakan Bıçakçı), Yeniden İnşa (Sinem Gezeroğlu) ve Zamanı Gelince (Ender İmrek); ilk roman kategorisinde ise Camili Tosun (Muhittin Durmaz), Gizemli Kız (Behiye Işın), Hücre Fareleri (Zeynel Gül), Kardan Ölü (Ferhat Gülsün), Kutlu Kan (Harun Çimen), Memleketimin Hava’ları (Serpil Altay Çınar), Mutlu Perşembe (A. Tufan Palalı), Oxi (Ahmet Ziya Yıldırım), Rengini Benden Alan (Ayşegül Bayar) ve Yeryüzünde Bir Mevsim (Barış Onur Örs) yer alıyor.Öykü kategorisinde Aramızdaki Fikret (Sonat Yurtçu), Bıçak Öyküleri (Engin Belki Yıldırım), Buzkandilleri (Kadire Bozkurt), Duyuyor Musun? (Nurhan Suerdem), Dünyanın Kustuğu Yer (A. Nevin Yıldız), Mutedil Dalgalı (Ömür İklim Demir), Öteki Denizin Haritası (Bahri Vardalılar), Palaçinka (Öznur Unat), Sardunyaların Kışı&nbsp;(Şenay Eroğlu Aksoy) ve Tavana Bak (Firdevs Ev); şiir kategorisinde Belki Stockholm’de Bir Banka Soymalıyım (Fuat Eren), Eksik Sevinçler (Kemal Gündüzalp), Gidenleri Beklerken (Mazlum Çetinkaya), Görme Huyu (Ergün Tavlan), Güller Yükseliyor Dumanlar Gibi (Müesser Yeniay), Kalanın Hikâyesi (Şükrü Çiftçi), Kendi Hâlinde Bir Ölü (Beytullah Kılıç), Misk-i Amber (Mehmet Altun), Şiir Mayasıdır Uzakların (Zeynep N. Tiryaki) ve Tükeniş Orkestrası (Hasan Temiz) yarışacak.Çeviri Kurmaca Eser uzun listesinde ise Avucumda Soğuk Elin (Robert Aickman, çeviri: Emirhan Burak Aydın), Aylak Köpek (Sâdık Hidayet, çeviri: Okan Alay), Dinlenme ve Rahatlama Yılım (Ottessa Moshfegh, çeviri: Begüm Kovulmaz), Gönül (Natsume Soseki, çeviri: Zeynep Ebru Okyar), Hayatımın Romanı (Leonardo Padura, çeviri: Volkan Ersoy), Loudun Şeytanları (Aldoux Huxley, çeviri: Can Ömer Kalaycı), Sıradan Hayat (Adèle Van Reeth, çeviri: Zeynep Bengü), Söz (Silvina Ocampo, çeviri: Çiğdem Öztürk), Yumurta (Sherwood Amderson, çeviri: Gül Alkan Oduncu) ve Zeyn’in Düğünü (Tayeb Salih, çeviri: Timur Aşkan) bulunuyor.

Oku1. Defne Suman - <a fr-original-style="" href="https://www.hepsiburada.com/mavi-orman-defne-suman-pm-HB00000BA5AU" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mavi Orman</a>2.&nbsp;Bora Ercan - <a fr-original-style="" href="https://www.idefix.com/Kitap/Yoga-1Kitap-Suryadan-Patanjaliye/Bora-Ercan/Egitim-Basvuru/Saglik/Yoga-Meditasyon/urunno=0000000644063" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yoga 1. Kitap - Surya'dan Patanjali'ye</a>3.&nbsp;Cyndi Lee - <a fr-original-style="" href="https://www.nadirkitap.com/yoga-bedeni-buddha-zihni-cyndi-lee-kitap20260570.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yoga Bedeni Buddha Zihni</a>İzle1.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://mubi.com/tr/films/love-deutschmark-and-death" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aşk, Mark ve Ölüm&nbsp;</a>(Türkiye’den Almanya’ya göçenlerin yaşattığı bağımsız müzik kültürünün hikâyesi. İlgi çekici bir belgesel film, MUBI'de izlenebilir.)2.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.netflix.com/tr/title/80209895" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ram Dass, Eve Dönüş</a>&nbsp;(Daha önceden yazdıysam da tekrar izlemeye değer. Spiritüel yol gösterici Ram Dass'ın, kendi yaşamı sona ermek üzereyken Maui'deki evinde sevgi, yaşam ve ölüm hakkında görüşleri.)3.<a fr-original-style="" href="https://www.iammarismovie.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;I am Maris</a>&nbsp;(Genç bir kızın yogadan aldığı iyileştirici güç ile psikolojik sorunlarını aşmasını izliyoruz. Daha önceden Netflix'te mevcuttu ama şu an internet üzerinden bulunabilir.)&nbsp;Git1. İstanbul Modern&nbsp;(Uzun süreli hasretlik bitti. İstanbul Modern, Galataport'ta tekrar açıldı.)2. Nicole&nbsp;(Michelin rehberine girmeyi başarmış restoranlarımızdan Nicole, sanki Avrupa'da bir restorana gelmişsiniz gibi sizi karşılayıp, harika manzarasıyla İstanbul'da olduğunuzu hatırlatıveriyor.)&nbsp;3. Norm Coffee Cihangir&nbsp;(Aslında yıllar önce açılmış olan ama benim yeni keşfettiğim bu güzel kahveciyi es geçmeyin bu ay.)<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Huzur ve yoga sizinle olsun!

İçimdeki Dünya

Yazar <a fr-original-style="" href="https://defnesumanblogs.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Defne Suman</a> bana “<a fr-original-style="" href="https://www.academicstudiespress.com/ottomanandturkishstudies/excavating-memory" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Excavating Memory: Bilge Karasu’s Istanbul and Walter Benjamin’s Berlin</a>” (Hafızayı Kazımak: Bilge Karasu’nun İstanbul’u ve Walter Benjamin’in Berlin’i) kitabından bahsettiğinde, İstanbul ve Berlin’i 20. yüzyılın bu iki önemli yazarı üzerinden bir araya getiren bu kitap beni çok heyecanlandırdı.Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde okurken Frankfurt Okulu ve Walter Benjamin üzerine öğrendiklerim ve edebiyat teorisyen ve eleştirmeni Jale Parla danışmanlığında Bilge Karasu’nun “Gece”si üzerine yazdığım yüksek lisans tezim zihnimde canlandı.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:03:10.561Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kitabın yazarı, Portland, Oregon’daki Reed College’ın Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden emekli öğretim üyesi Ülker Gökberk’in Karasu ile kişisel tanışıklığını okumak heyecanıma heyecan kattı.istanbulberlin için kitap üzerine bir söyleşi yapmak için Türkçe ve Almanca çevirilerini bekleyemeyeceğime karar verdim. Ve Ülker Hanım’la bir görüntülü konuşmada buluştuk.Bu kitabın Bilge Karasu’nun yurt dışında daha iyi tanınmasına ve Bilge Karasu üzerine yapılan çalışmalara farklı bir boyut kazandırması dileğiyle...<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:04:28.438Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">S: 20. Yüzyılın önemli yazarları olmakla birlikte, tarihsel ve kültürel bağlamları bambaşka olan Bilge Karasu ve Walter Benjamin’i nasıl bir çerçevede bir araya getirdiniz?<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:05:14.022Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ü: Walter Benjamin, Almanya’da 20. Yüzyılın başı 19. Yüzyılın sonunda Charlottenburg’da doğup Berlin’de yaşıyor ve 1933’te Naziler başa geldikten sonra tekrar Almanya’ya dönemiyor. İtalya ve Fransa’da sürgünde kalıyor yazılarını yazmaya orada devam ediyor. 1940’ta Naziler Fransa’yı işgal ettiğinde Paris’te Bibliothèque Nationale’de “Pasajlar”ı yazıyor. Çok geç bir noktada Marsilya’ya aşıp Pireneler’i geçerek Fransa’dan, İspanya’ya oradan Amerika’ya geçmeye teşebbüs ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:06:24.315Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Walter Benjamin’in Paris 1940 tarihli kütüphane kartı, Bibliothèque Nationale de France.Frankfurt Okulu’ndan diğer yazarlar, o sırada New York’a varmış durumda. Fakat Benjamin, 1940’ta Fransa-İspanya sınırını geçemiyor, o gece trajik bir biçimde hayatına son vererek ölüyor. Çıkış noktalarımdan biri bu “displacement” dediğimiz, yurdundan olmanın estetik temsili.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başkalığın Estetik Temsili</h3>Bilge Karasu ise bütün yaşamını Türkiye'de geçirmiş bir yazarımız. 1930’da İstanbul’da doğuyor. Vatanından hiç ayrılmıyor ve 1995’te de hayattan ayrılıyor. Bilge Karasu hiçbir zaman Türkiye’yi hiç bırakmamış olmasına rağmen, onda başkalığın estetik temsili var.Bilge Karasu şimdiye kadarki bilimsel araştırmalarda nevi şahsına münhasır, Türkçeyi son derece yetkin kullanan bir modernist, kısmen postmodernist bir yazarımız olarak görülmüştür. Daha ziyade esrarengiz bir kişiliği ve çok kapalı hermetik yazını var. Politik bağlama göndermeler var ve “alterity” (başkalık) üzerinde dururken, eşcinsellik teması var, Bilge Karasu’nun eserlerinde bu başkalık çerçevesine oturtuluyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yitik Mekanlar</h3>Beni bu çalışmaya sevk eden ana nedenlerden biri de geçmiş yerlere, mekanlara olan ilgim oldu. Şimdi gerek Benjamin’in çocukluğunu ve gençliğini geçirdiği Berlin gerekse Bilge Karasu’nun çocukluğunu ve ilk gençliğini geçirdiği İstanbul’un Beyoğlu semti, yitik mekanlar (lost spaces) olarak görülebilir.İki yazarımız da aşağı yukarı bir takım tarihi yıkım ve dönüşümler yaşıyor. Tabii Benjamin’in Berlin’i için bu yıkım daha elle tutulur tarihi bir gerçek. Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında Benjamin asimile olmuş bir Alman Yahudi ailesinin çocuğu.Çocukluğu ve gençliğini geçirdiği Charlottenburg, Berlin’deki asimile olmuş yüksek burjuva Musevilerin oturduğu bir mahalle. Tabii Nasyonel Sosyalistlerin başa geçmesinden sonra bir kere demokrasi yok oluyor. Oradaki Musevi aileler, o asimile kültür zamanla yok ediliyor.Benjamin’in temsili olmayan “Berlin’de Bir Çocukluk” isimli kitabında belli bir hatırlama tekniği ile o mekânlar ve o zamanlar geri geliyor. Yüksek burjuva evleri, mahalleleri görüyoruz.Aynı şekilde “Lağımlaranası ya da Beyoğlu”nda, Karasu’nun ölümünden sonra Füsun Akatlı’nın derlediği metinleri görüyoruz. Burada “Beyoğlu kitabını yazarken anamın ailesinin sübjektif bir tarihini anlatmak istedim,” diyor ve o metinler de Benjamin’inkine benzer bir biçimde temsili değil. Temsili referanslar var fakat bölük pörçük. Parça parça. Fragmanlar var, bazı tablolar var tekrar tekrar geliyor. Buradan kalkarak ben, iki yazarımızda, kaybolmuş mekanlar, başkalık veya yerinden olma ve yine temsili olmayan, daha ziyade mekânda kristalleşmiş bir anımsama modelini irdelemek istedim.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:20:43.662Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Benjamin’in anımsama modeli, mekânları donmuş tablolar şeklinde anlatıyor. Hayvanat bahçesi veya oyun odası, anneannesinin iç mekanları, Berlin’in panoraması, meydanlar… Karasu’da da böyle kesik kesik tablolar buluyoruz, bunlar geleneksel otobiyografi tütüne de karşı çıkıyorlar. Sizin de bildiğiniz gibi Karasu anlatıcı kimliği ile sürekli oynuyor.Burada da onu kurmaca olarak mı okuyalım, yoksa hatıralar mı, bunu anlayamıyoruz. O dönemin Turgut Uyar ve Tomris Uyar gibi bazı yazarlarına göndermeler var. Buna rağmen, Karasu’nun Beyoğlu metinleri, diğer otobiyografi örneklerine baktığımızda tam bir otobiyografi de değil ve Beyoğlu ile böyle bir ilişki var.Bu ilişkinin içinden ben Karasu’nun şimdiye kadar yapılmadığına ya da çok az değinildiğine inandığım etnik ve kültürel kimlik boyutunu ortaya çıkarmak istedim.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Etno-kültürel Başkalık</h3>Karasu’nun babası İstanbullu bir Musevi, annesi İstanbullu bir Rum. Annesiyle birlikte yaşıyor, Ankara’ya taşınıyorlar. Ben bunu da bir yerinden olma olayı olarak aldım. Beyoğlulu, etnik açıdan azınlık bir ailenin, Ankara steplerine gelmeleri de bir yerinden olma olayı. Karasu’nun annesi, ileri yaşlarına kadar Karasu’yla birlikte yaşıyor. Ben de kendisiyle, Madam Aspasya’yla tanışmıştım.Benjamin’de de Karasu’da da bu başkalık, etnik-kültürel kimlikleri, yapıtlarına direk olarak yansımıyor. Örneğin bir Beyoğlu edebiyatını düşündüğümüzde, Giovanni Scognamillo’nun “Bir Lavantenin Beyoğlu Anıları”, 60’larda Maria Yordanidu’nun “Loksandra”sı, Mario Levi… Bunlar ne kadar eleştirel mesafe alsalar da bu etnik kimlik içinde kendi kimliklerini oluşturuyorlar.Karasu’da böyle bir şey görmüyoruz, bunun yerine sadece eşcinselliğe bir kaydırma var. Fakat dikkatle baktığımızda “Lağımlaranası ya da Beyoğlu”nda etno-kültürel başkalığın birtakım kodlarla üstü kapalı olarak verilmiş olduğunu görüyoruz. &nbsp;Mum yakmalar, Ladino’yu anıştıran sözler.S: Çok güzel özetlediniz. Hem Benjamin’in hem Karasu’nun hayatını gözden geçirmiş olduk. Kitabınızı okurken, ulus devletin inşası bağlamında Türk kimliğinin inşasının Karasu’nun hayatına ve külliyatına yansımasını daha iyi gördüm. Bunu da sessizlik üzerinden ve konuşulamayanlar üzerinden görebildiğimizi anlatıyorsunuz.Benim de tez çalışmamda Karasu’nun Gece’sini incelerken temel odağım sessizliğin metne nasıl sinmiş olduğu ve metnin içinde, kelimelerle sessizliği nasıl anlatabileceğiydi. Edebiyatın sınırlarına dair bir noktadan hareket etmiştim.Aslında hayat hikayesini sizin okuduğunuz şekilde ele almak tezime de anlam katıyor.Beyoğlu’nun ve Berlin’in değişimlerine dem vurarak hem Benjamin hem Karasu’nun hayatlarında oradan ayrılmak durumunda kalmaları üzere okuma yaptığınızı söylediniz.Bu yazarların şehirlerle ilişki kurduğu yazınları hem “Lağımlararası ya da Beyoğlu” hem de “Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin’de Çocukluk”, yazarlarının ölümlerinden sonra yayımlanan kitaplar. Bu da çok ilginç bir bağlantı.İki yazarın da şehirlere dair anlatılarında ve şehir hatıralarında gördüğünüz ortak noktaları biraz daha açabilir misiniz?<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:11:28.044Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ülker Gökberk Portland’daki, Literary Arts kurumunda Türk edebiyatını konu alan seminerler veriyor.Ü: Tabi. Çok yerinde bir soru çünkü alışılmadık otobiyografi diye tarif edebileceğimiz bu anıların ana karakteri bu iki şehir.Benjamin’den başlayalım, hatırlama modelinin mekânla bağlantısı çok önemli.Benjamin “Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin’de Çocukluk”ta üzerine basarak tekrarlıyor ki burada tek kişinin çocukluğu değil bütün kentteki o dönemin çocukluğu kolektif bir biçimde anlatılacak. Kendi kişisel yaşantısı yerine, şehrin mekânlarına yönelmesi bu yüzden diye düşünüyorum.Geçmişi şehirde, mekânda kristalleştiriyor. Burjuva yaşamını eleştiriyor. Bunun koşutunu, Beyoğlu’nun eleştirisini, Karasu’da da buluyoruz. Çocukluğunu geçirdiği mekânlar artık o mekanlar olmaktan çıkmış, Türkiye’de 1950 ve 1960’lardan sonraki Anadolu’dan göçler, Beyoğlu’nda yıkımlar…<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nostaljiye Karşı</h3>Benjamin İtalya’nın İbiza adasında anılarına başlarken, “çocukluğumun Berlin’ine dönemeyeceğimi anladım. Nostaljiye karşı en iyi aşı yazmaktır,” diyor. Nostaljiye karşı hatırlayacak ve yazacağım diyor.Diyalektik materyalist arka planından kalkarak bu burjuva toplumunun uyanması gerektiğini söylüyor. Benjamin’in betimlediği burjuva mekânları çok karanlık. Objeler, masif ahşaptan eşyalar yığılmış hâlde. Bunlar o kadar ağır mobilyalar ki diyor, burjuvalar öldükten sonra daha kaç nesil götürebilecek kadar sağlam ama bunun farkında değiller diyor. Kendileri de bir hastanede ölecekler ve bu mekanlarda ölüm yok gibi davranılıyor.Bunun paralelinde Karasu’da da Beyoğlu çok karanlık çok kasvetli.&nbsp;Lağımlaranası ya da Beyoğlu’nun bazı metinlerinde Ispartalı diye bir tip ortaya atıyor ve sizin yaptığınız postmodern çalışmaya da bir gönderme yapmak istiyorum. Benjamin’deki de bu montaj tekniği, bu fragmanlar mozaik şeklinde bir araya geliyor. Karasu da başka eserlerinden montaj yapıyor. Ispartalı kodunu ben eski Beyoğlu burjuvazisi hatta eski Pera sakinleri, kısmen Levantenler şeklinde okudum. Bunlar para biriktiren, tipik burjuva değerleriyle yaşayan insanlar.Her iki yazarda da mekânın ışık ve karanlık ögeleriyle canlandırılmasında her zaman bir ikirciklilik var. Hiçbir zaman bir mekâna nostaljik bir geri dönme isteği yok. Ama büsbütün onu itmiyorlar da onu bir şekilde mekânda kristalleşiyorlar.S: Kitabınız Karasu’nun biyografisiyle ve Müslüman mezarlığına gömülmesiyle bitiyor. Söyleşimizi de buna değinerek bitirelim, Karasu’nun Benjamin’in kavramlarıyla dikkat çektiğiniz kimlik ve başkalık meselesi umarım yeni çalışmaların da önünü açar. Bu değerli söyleşi için teşekkür ederim.Ü: Ben teşekkür ederim.

Defne Suman ile ilgili hikayeler